D66 heeft zich schandelijk gedragen
’Zijn besluit’, kopte de voorpagina van Het Parool boven een foto van minister-president Mark Rutte die zijn vertrek uit de politiek heeft aangekondigd. ’De laatste zet van Mark Rutte’, kopte het Financieele Dagblad. ’Opnieuw weet de premier te verrassen’, naast een foto op de rug van een weglopende Rutte. Een mooi beeld. Maar is het helemaal waar?
D66 – motie
Het afgelopen weekend kwam een actie op gang rond een motie van GL/PvdA waarin de Kamer zou uitspreken dat Mark Rutte niet demissionair in functie mag blijven maar acuut moet vertrekken. GL/PvdA hebben nog onlangs moties van wantrouwen over het toeslagenschandaal niet gesteund omdat wegsturen van de regering ’niet in het landsbelang’ zou zijn, maar nu was het opeens landsbelang dat de minister-president geen dag langer in het Torentje bleef. Een opportunistisch spelletje van Jesse Klaver voor de publiciteit. Dat bleek al een dag later. Als je écht vindt dat het landsbelang vraagt dat de premier geen dag langer in het Torentje mag blijven, waarom zou de aankondiging van Rutte dat hij volgend jaar niet in een kabinet terugkomt dan betekenen dat je je wegstuurmotie intrekt? Het indienen van de motie was opportunisme, het terugtrekken lafheid.
Zo’n wegstuurmotie gericht op alleen de minister-president is in de Nederlandse parlementaire geschiedenis nooit eerder vertoond. Het idee dat alle ministers zouden blijven zitten maar alleen de minister-president door de Kamer wordt weggestuurd is absurd en kansloos. De VVD had direct aangekondigd dat het wegsturen van Rutte zou leiden tot het opstappen van alle VVD-ministers. Bij het aannemen van die motie zou daardoor Sigrid Kaag de hele demissionaire periode (een half jaar of jaar) minister-president van ons land zijn.
Complete oppositie
Het is goed om de gang van zaken tijdens dat weekend onder de loep te nemen. In de loop van de zondag is er rondgebeld tussen alle fracties van de oppositie, en bleek dat de complete oppositie de wegstuurmotie zou steunen. Telegraaf-journalist Wouter de Winther kwam daar in de loop van de zondag achter, en bracht dat via de website van De Telegraaf in het nieuws. Hij zegt hierover: ’Het plan was dat Jesse Klaver het ’s avonds als nieuws zou brengen bij Nieuwsuur, maar wij hadden het nieuws eerder.’ (Terzijde: deze goed ingevoerde Haagse journalist noemde Klaver, en niet Klaver én Kuiken, wat weer eens laat zien hoezeer de PvdA wordt opgeslokt door GL)
Op exact diezelfde zondag dat er telefoonverkeer was tussen alle oppositiefracties, besloot Mark Rutte om niet opnieuw lijsttrekker te worden en de politiek te verlaten; zondagochtend om 11.23 uur meldde hij dat aan een partijgenoot.
Wegstuurmotie
De volgende dag, maandagochtend twintig minuten voor het begin van het Kamerdebat waarin Rutte zijn besluit aankondigde, werd Rutte gebeld door Kaag, die hem meldde dat ze niet kon garanderen dat D66 de wegstuurmotie niet zou steunen. De Telegraaf schrijft op basis van meerdere bronnen: ’In hoogoplopend telefoonverkeer belde D66-leider Sigrid Kaag vlak voor het debat over de kabinetsval de VVD-premier om hem te laten weten dat het onzeker was of haar D66-Kamerleden hem heel zouden laten. Het plan voor deze motie was volgens Kaag al drie dagen in ontwikkeling.’
Kaag belde Rutte vlak voor debat: D66 kan je het Torentje uitjagen
Dit roept verschillende vragen op. Ten eerste: als er al drie dagen binnen D66 werd gediscussieerd of men de premier acuut uit het Torentje zou wegjagen, wist Kaag dat als partijleider. Het is beneden alle peil dat vicepremier Kaag haar naaste collega premier Rutte daar niet subiet over geïnformeerd heeft. Een fatsoenlijke en loyale collega zou dat altijd doen. Een tweede vraag is hoe waarschijnlijk het is dat iemand met het ragfijne politieke instinct van Mark Rutte, als alle oppositiepartijen plus D66 de hele zondag over die wegstuurmotie met elkaar bellen, daar geen weet van zou hebben?
Het meest waarschijnlijke scenario lijkt daarom dat Rutte in de loop van het weekend er lucht van kreeg dat door toedoen van D66 een Kamermeerderheid zou kunnen ontstaan om hem op maandag weg te sturen uit het Torentje, en dat die informatie kan hebben meegespeeld bij zijn besluit om terug te komen op zijn aankondiging om te blijven. Het risico om op zo’n smadelijke manier weggejaagd te worden kun je als premier niet nemen.
Schandelijke manier
In welke mate Mark Ruttes besluit hierdoor is beïnvloed weten we niet zeker, maar hoe dan ook heeft D66 zich op een schandelijke manier gedragen. Het kunnen de Magere Mannetjes (Paternotte en Sjoerdsma) zijn die het bedacht hebben, maar Kaag is de leider van de partij. In de Trêveszaal heeft de regering eendrachtig besloten collectief af te treden. Om dan te overwegen de premier, die nota bene jarenlang tot de grens is gegaan om alle D66-wensen optimaal te honoreren, als een hond weg te sturen is voor een regeringspartij een zeer onfatsoenlijke stap.
Als het bericht over de interne D66-discussie waar is, zou na partijleider Kaag ook fractievoorzitter Paternotte in grote schaamte politiek Den Haag moeten verlaten.