Woke – Ben ik wel woke genoeg?

Woke – Ben ik wel woke genoeg? – Kriskras trok auteur Martin Harlaar door het Land van Woke, dat hem in toenemende mate voorkwam als een mengeling van Lewis Carrolls Alice in Wonderland en George Orwells 1984. Soms alleen maar bizar en lachwekkend, vaak ook bedreigend en angstaanjagend. Zijn reisverslagen zijn te lezen in het eerste deel van dit boek.

Universiteiten liggen in de frontlinie van de Social Justice War. In hoeverre staan het vrije woord en de wetenschappelijke methode onder druk als gevolg van het woke-activisme? Studenten dringen aan op het ontslag van docenten die een ‘verkeerd’ woord hebben gebruikt of die ‘verkeerde’ ideeën hebben. Docenten gaan over tot zelfcensuur, en universiteitsbesturen vertonen weinig ruggengraat. In het Land van Woke wordt wetenschap ondergeschikt gemaakt aan ideologie.

Academici uit binnen- en buitenland laten hun licht over deze kwestie schijnen in het tweede deel van dit boek, dat bijdragen bevat van Dorian Abbot, Henry Bauer, Floris van den Berg, Peter Boghossian, Sarah Bracke, Johan Braeckman, Erwin Chemerinsky & Howard Gillman, Paul Cliteur, Meindert Fennema, Sibo Kanobana, Ruud Koopmans, Lawrence Krauss, Anna Krylov, Mary Lefkowitz, Judi Mesman, Helen Pluckrose, Julian Schaap, Harvey Silverglate, Peter Tatchell, Neil Thin, Rebecca Tuvel, Sebastien Valkenberg, Walter Van Steenbrugge, Richard Westra, Walter Weyns en Dick Zijp.

Martin Harlaar is freelance historicus. In 2021 verscheen van hem bij Gompel&Svacina De getemde mens. Waar komt (volgens u) onze moraal vandaan?. In dat boek spelen diversiteit en dialoog een belangrijke rol. Tijdens zijn recente ontdekkingstocht door het Land van Woke is hij gaan betwijfelen of een echte dialoog met Social Justice Warriors wel mogelijk is.

Ben ik wel woke genoeg? – Richard Dawkins

De American Humanist Association (AHA) heeft de eretitel ‘Humanist of the Year 1996’  ontnomen aan Richard Dawkins. De reden was het feit dat Dawkins in een uitspraak had betwijfeld of mannen die zich als vrouw identificeren (en vice versa) effectief een vrouw zijn. Daarmee zou hij gemarginaliseerde groepen hebben vernederd. Dat was voor AHA genoeg om deze befaamde bioloog en humanist zijn eretitel te ontnemen. Zo’n beslissing kan je enkel begrijpen als je het woke-klimaat in de VS beter kent. Voor Martin Harlaar was dit feit voldoende aanleiding om een reis te ondernemen in ‘het land van woke’. En het werd een lange ontdekkingsreis, die drieëntwintig afleveringen opleverde.

Bij de woke-activisten betekent inclusie uitsluiting van andersdenkenden

Kort samengevat staat woke (wakker zijn) voor een verhoogde gevoeligheid voor sociaal onrecht, dat vooral (gemarginaliseerde) minderheidsgroepen wordt aangedaan. Het gaat om de verdediging van (groepen) mensen die omwille van hun geslacht, seksuele voorkeur, genderidentiteit, etnische of raciale achtergrond, huidskleur en dergelijke worden gediscrimineerd. De kernwoorden zijn ‘diversity, equity en inclusion’ (DEI). De woke-strijders noemen zich Social Justice Warriors, of strijders voor sociale rechtvaardigheid. Op het eerste gezicht is er dus niets mis met woke zijn. Maar de adder in het gras is de manier waarop DEI en sociale rechtvaardigheid worden opgevat. Met equity bijvoorbeeld wordt niet gelijke rechten en kansen (equality) bedoeld, maar gelijke uitkomst. Elke ongelijke uitkomst die ten koste gaat van leden van deze minderheidsgroepen wordt toegeschreven aan racisme of discriminatie. Andere mogelijke oorzaken worden niet onderzocht. Een andere adder is de onverdraagzaamheid van de wokers, die samen met een doorgedreven politieke correctheid geleid heeft tot een ‘cancel culture’. Het hierboven beschreven voorval met de AHA en Richard Dawkins is daar slechts één voorbeeld van.
Nu ik zijn blogbijdragen herlezen heb, valt me op hoe grondig Harlaar zijn reis doorheen ‘het land van woke’ heeft voorbereid, hoe verscheiden de thema’s zijn die aan bod komen. Hoe goed hij zich gedocumenteerd heeft. Martin Harlaar is historicus en dat merk je ook in zijn artikelen. Rond een thema als racisme (hoofdzakelijk in de VS) dat tot de core business van woke behoort, graaft hij diep in het verleden op zoek naar de wortels van het hedendaagse woke-denken. Zo legt hij verbanden met de omstreden activist uit de jaren ’60, Malcolm X, en de Black Panther Party, die voorbeelden zijn voor hedendaagse ‘wokers’. Zij streefden niet naar een betere acceptatie van en meer rechten voor de Afro-Amerikanen, in de traditie van burgerrechtenactivist Martin Luther King. Ook woke wil de liberale democratie niet stapje voor stapje verbeteren, maar wil – net als die illustere voorgangers – een omwenteling. Martin Harlaar spit ook minder bekende namen en voorvallen naar boven. Met enkele bladzijden over een activiste als Angela Davis word ik weer de jaren ’70 in gekatapulteerd.

Volgens het woke-activisme mogen jonge kinderen zelf beslissen of ze een jongetje of een meisje willen zijn. Het leed dat dat met zich meebrengt is nauwelijks te overzien

Een ander thema dat hij zeker niet uit de weg gaat, is het activisme van transgenders en hun sympathisanten, dat in de Angelsaksische wereld zeer sterk aanwezig is. De lotgevallen van vrouwen als feministe Germaine Greer, auteur JK Rowling en lesbienne en filosofe Kathleen Stock, die het aan de stok krijgen met de transactivisten, worden uit de doeken gedaan. Talrijk zijn de voorbeelden die de auteur aanhaalt om de woke-mentaliteit en –acties te documenteren. Martin Harlaar verwijst met naam en toenaam naar heel wat auteurs, zodat wie zich verder wil verdiepen weet welke boeken hij/zij kan lezen.
In een tweede deel treedt Martin Harlaar niet als auteur op, maar als samensteller. Martin Harlaar is trouwens ook de samensteller geweest van het boek ‘De getemde mens. Waar komt (volgens u) onze moraal vandaan?’, waarin meer dan 140 bekende en onbekende personen zich over die vraag buigen. In dit nieuwe boek heeft Harlaar een hele resem teksten van uiteenlopende auteurs verzameld, zowel uit Vlaanderen en Nederland als uit Angelsaksische landen. Harlaar legde aan deze auteurs de vraag voor over de invloed van het woke gedachtegoed op de (academische) vrijheid van denken en meningsuiting. Dit deel sluit dan ook nauw aan bij het thema van het symposium dat het Humanistisch Verbond mee organiseert op 19 maart in Antwerpen. Daarvan luidt de titel: Van activisme tot cancelcultuur en (zelf)censuur. Vormt woke een bedreiging voor de vrijheid van denken? In dit deel lezen we de uiteenlopende opinies van vooral academici over dit prangende onderwerp. De meningen zijn inderdaad verdeeld: sommigen (vooral uit de Angelsaksische wereld) waarschuwen erg voor een cultuur van (zelf)censuur, volgens sommige anderen valt het wel mee met woke en is de bedreiging van rechts op woke ernstiger dan woke zelf. Enkelen, zoals Peter Thatchell, Neil Thin en Rebecca Tuvel, getuigen zelf over wat hen in de academische wereld is overkomen, nadat ze door woke studenten of academici beschuldigd werden. Martin Harlaar is erin geslaagd veel prominente personen bij zijn project te betrekken. Het boek bevat ook over elke auteur een korte biografische nota, want voor de Europese lezer is niet iedereen even bekend.

Harlaars tocht door het ‘land van woke’ en zijn historische zoektocht wordt gekoppeld aan een vaak ironische stijl, wat zijn uiteenzetting tot boeiende en aangename lectuur maakt. Het tweede deel met de diverse stemmen uit het veld levert veel stof tot nadenken op. Kortom, een boek dat aan te bevelen is om meer van deze woke-tijden te begrijpen.

Ben ik wel woke genoeg? – 1984

We zien voor onze ogen de roman 1984 van George Orwell werkelijkheid worden. Daar betekende het woord ‘vrede’ oorlog. Bij de woke-activisten betekent inclusie uitsluiting van andersdenkenden. Velen in de universitaire wereld en daarbuiten zijn daar met schade en schande achter gekomen.’

Religieuze cult

‘Als u geen racist wilt zijn, dan zult u eerst moeten toegeven dat u een racist bent’… Is dat niet de redeneertrant van die inquisitie?

‘Het woke-activisme vertoont veel kenmerken van een religieuze cult. Zo gelooft men in een variant van de erfzonde. Wie wit is, is per definitie een racist, omdat er in het verleden witten zijn geweest die betrokken waren bij de slavenhandel. Vervolgens heeft iedereen die wit is daarvan eeuwenlang geprofiteerd. Dat slavenhandel iets is van bijna overal en van bijna alle tijden en dat het altijd verwerpelijk is, ongeacht wie zich er schuldig aan maakt, is als vloeken in de kerk.’

Professor Paul Cliteur vindt dat universitaire bestuurders moeten worden geschoold in moed. Maar volstaat dat?

‘Het volstaat zeker niet, maar zonder moedige universitaire bestuurders zal het ontaarden in het recht van de sterkste en dat zijn de studenten. Zij kunnen met een relatief kleine groep het functioneren van de universiteit ontwrichten.’ Bestuurders en docenten moeten zich niet opstellen tegenover de studenten, maar onverzettelijk het vrije woord en de wetenschappelijke methode verdedigen. Die worden concreet bedreigd door het woke-activisme, zoals een aantal academici dat een tekst voor Ben ik wel woke genoeg? heeft geschreven duidelijk maakt.

Home